การปลูกผักหวานด้วยเมล็ด
การปลูกผักหวานด้วยเมล็ด
ขั้นตอนการเตรียมเมล็ดผักหวานก่อนลงเพาะชำ
โดยปกติผักหวานป่าจะเริ่มออกดอกในเดือนมีนาคมถึงเมษายนและเมล็ดจะเริ่มแก่ สุกงอม จนกระทั่งสามารถนำมาเพาะชำได้ราวๆ เดือนพฤษภาคมถึงมิถุนายนครับ หากได้เมล็ดผักหวานป่าจากต้นมาแล้ว ถ้าเมล็ดสุกงอมสม่ำเสมอก็ให้เอาเปลือกนอกออกแล้วล้างน้ำเอาเยื่อหุ้มออกผึ่งแดดพอผิวนอกแห้งสัก1-2 ชั่วโมงก็ลงปลูกได้ แต่ถ้าซื้อเมล็ดพันธุ์เขามาน้าวัตรเล่าว่าต้องนำมาบ่มเพื่อให้เมล็ดสุกงอมเสมอกันสัก 1-2 วัน จากนั้นทำการเอาเปลือกออกและล้างผึ่งในที่ร่ม 1-2 วันจึงค่อยน้ำลงปลูกในถุงเพาะชำ พออธิบายมาถึงตรงจุดนี้ทุกคนอาจจะค้านว่าทำไมสองคนบอกเล่าไม่เหมือนกัน ข้อความขัดแย้งกัน แต่เปล่าเลยครับ หากพิจารณาให้ดีจะเห็นว่าการผึ่งแดดนั้นวิธีการที่ผมได้ทดลองจะผึ่งแดดโดยตรง แต่วิธีของน้าวัตรจะผึ่งในที่ร่ม ซึ่งจุดประสงค์เพียงแค่ทำภายนอกเมล็ดแห้งแต่ภายในยังคงความชุ่มชื้นเหมาะแก่การงอก
การเตรียมดินสำหรับเพาะชำ
สำหรับดินที่จะนำมาเพาะชำผักหวานก็มีส่วนประกอบของแกลบเผา ปุ๋ยคอก และดินเหนียวสำหรับสูตรที่ผมใช้เพาะชำคือ ดินเหนียว 2 ส่วน แกลบเผา 1 ส่วน และ ปุ๋ยคอกอีก 1 ส่วน สำหรับสูตรนี้ไม่ได้ตายตัวสามารถปรับได้ตามความเหมาะสมของตัวท่านเองครับ
การนำเมล็ดผักหวานลงถุงเพาะชำ
ทำการกรอกดินที่จัดเตรียมไว้จากขั้นตอนที่แล้วบรรจุลงถุงหรือกระถางสำหรับเพาะชำกล้าผักหวาน ใส่ดินจนเกือบเต็มภาชนะหรือถุงเพาะชำ เหลือไว้เพียงเล็กน้อยเพื่อให้สามารถกักเก็บน้ำให้ไหลลงก้นกระถางหรือก้นถุงได้
จากนั้นนำเมล็ดผักหวาน2-3 เมล็ดมาวางและกดเมล็ดลงไปแค่เพียงเสมอพื้นดิน ระวังอย่าฝังกลบเมล็ดผักหวานเพราะจะแทงหน่อไม่ได้และจะหักงอ งอกช้า การเจริญเติบโตก็จะไม่ดีตามไปด้วย
การนำกล้าผักหวานลงปลูก
ในขั้นตอนนี้ถือเป็นขั้นตอนสำคัญที่สุดในการที่ผักหวานจะสามารถเจริญเติบโตได้ดีหรือไม่ ตามคำบอกเล่าของน้าวัตรแกจะปลูกผักหวานเมื่อปักชำลงถุงได้ 50 วันเท่านั้น ทั้งนี้เพราะป้องกันการหักของรากผักหวานหรือถ้าปล่อยต้นกล้าให้อยู่ในถุงเพาะชำนานวันรากจะไปขดม้วนอยู่ที่ก้นถุงเวลาเอาลงปลูกรากก็มักจะขาดทำให้ผักหวานที่ปลูกลงไปตายหรือไม่โต ดังนั้นน้าแกบอกว่าจากการทดลองปลูกมาวิธีการนี้ได้ผลดีที่สุด ขอทบทวนทำความเข้าใจถึงแม้ผักหวานป่าจะเป็นพืชใบเลี้ยงคู่ แต่ระบบรากของต้นผักหวานกลับไม่มีรากในลักษณะรากแก้วยั่งดิ่งลงไปในดินเหมือนพืชใบเลี้ยงคู่อื่นๆ ไม่มีระบบรากฝอย มีรากเพียงไม่กี่ราก แต่ละรากแผ่ออกไปขนานกับพื้นดิน ดังนั้นขอให้ท่านที่คิดจะปลูกผักหวานโดยต้นกล้าที่ซื้อมาจากที่อื่น เวลาเอาต้นกล้าลงปลูกระวังเรื่องรากขาดเพราะเป็นเรื่องใหญ่มีผลต่อการเจริญเติบโต อยู่ หรือตายของต้นผักหวาน เมื่อปลูกลงดินแล้วให้นำกระถางดินเผามาครอบไว้เพื่อให้รู้ว่าต้นผักหวานอยู่ตรงจุดไหน เพราะว่าช่วงแรกๆ ผักหวานต้นเล็ก อ่อนแออาจจะถูกวัชพืชอื่นปกคลุมได้ จึงต้องมีการกำจัดวัชพืชอย่างสม่ำเสมอ
สำหรับแปลงปลูกผักหวาน
ผักหวานเป็นพืชที่ชอบแดดรำไร ไม่ทึบเกินไป หรือโปร่งมากจนเกินไป จากไร่ผักหวานของน้าวัตรแกจะใช้การปลูกต้นสักเพื่อให้ร่มเงาแกผักหวาน ส่วนการปลูกผักหวานจะปลูกห่างในระยะ 2-2.5 เมตรต่อต้น การปลูกจะรองหลุมปลูกด้วยปุ้ยคอกและแกลบเผาก็ได้ การให้น้ำในหน้าฝนต้องการแค่การกำจัดวัชพืชเท่านั้น ส่วนหน้าแล้งน้าแกแนะนำว่าให้น้ำ 3 วันครั้งจะเหมาะที่สุด และแปลงที่แกทำอยู่เป็นระบบน้ำหยด
